دهکده حقوقی سفید (دهکده تخصص)

محدوده اختلافی با طرقبه شاندیز به مشهد اضافه شده اما هنوز ابلاغ نشده است

هفته گذشته پس از سال‌ها انتظار، طرح جامع مشهد رونمایی شد. طرحی که به گفته استاندار، «ضرورت خروج از بی برنامگی است» و به گفته شهردار مشهد، «با رونمایی از طرح جامع جدید، قانون در شهر حاکم می‌شود».

طرح جامع مشهد از زوایای مختلفی قابل بررسی و کارشناسی است اما آن چه در آن مهم تر جلوه می‌کند، افزایش حدود دو برابری حریم شهر مشهد است، تصمیمی که به گفته رئیس نهاد مطالعات و برنامه ریزی توسعه و عمران شهر مشهد، با هدف امکان نظارت بیشتر بر محدوده حریم شهر و جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و نابودی تنفسگاه‌های شهری مصوب شده است، هرچند این تصمیم انتقادهایی را نیز به همراه داشته و مسئولان طرقبه شاندیز درباره آن اعلام موضع کرده اند.
محدوده اختلافی با طرقبه شاندیز به مشهد اضافه شده اما هنوز ابلاغ نشده است
دکتر «سیدعلی حسین پور» رئیس نهاد مطالعات و برنامه ریزی توسعه و عمران شهر مشهد در این باره می‌گوید: حریم شهر مشهد از شمال غرب به نسبت طرح جامع اول و دوم افزایش پیدا کرده و مجموع افزایش حریم شهر در نقاط مختلف حدود 5/1 تا 2 برابراست. رئیس نهاد مطالعات و برنامه ریزی توسعه و عمران شهر مشهد درباره تداخل محدوده شهر مشهد با حریم شهرستان طرقبه شاندیز و اختلاف نظر دراین زمینه گفت: مشکل محدوده و حریم رفع شده است، در طرح جامع ابلاغی از سوی شورای عالی شهرسازی و معماری ایران که نمایندگان همه دستگاه‌های اجرایی کشور از جمله وزارت کشور در آن حضور دارند، محدوده اختلافی در مرز شهر مشهد با شهرستان طرقبه شاندیز به مشهد اضافه شده ولی هنوز مرز محدوده شهر مشهد با شهرستان طرقبه شاندیز از طریق تقسیمات سیاسی وزارت کشور ابلاغ نشده است.
افزایش حریم با نگاه زیست محیطی است نه توسعه
حسین پور درباره افزایش حریم شهر مشهد تا نزدیکی گلبهار و احتمال توسعه مشهد در این مسیر اظهار می‌کند: اگر چه حریم در این سمت افزایش یافته اما توسعه شهر به این سمت نخواهد رفت بلکه مسیر توسعه در طرح جامع جدید به سمت شمال شرق تعریف شده و دلیل افزایش حریم در سمت غرب کنترل مسائل زیست محیطی اثر گذار برشهر است.وی می‌افزاید:
جلوگیری از ساخت و سازهای غیرمجاز و نامتعارف، جلوگیری از تصرف تنفسگاه‌های شهر و کنترل بیشتر حوزه‌های اثرگذار برمحیط زیست شهر از دلایل افزایش حریم شهر مشهد بوده است.
تدوین طرح‌های تفصیلی و سند راهبردی طرح جامع
حسین پور درباره طرح جامع به موضوعاتی از جمله زمان بندی تهیه طرح تفصیلی و سند راهبردی نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: سند راهبردی حریم شهر مشهد براساس راهبردهای این طرح جامع در نهاد مطالعات در حال تهیه است و در آینده‌ای نزدیک سند پهنه بندی حریم مشهد نیز با هماهنگی دستگاه‌های مختلف تهیه، تصویب و ابلاغ خواهد شد. طرح‌های تفصیلی مشهد نیز شامل هفت حوزه است که هم اکنون در حال بررسی آن هستیم وتا پایان سال 4-3 حوزه در کمیسیون ماده 5 تصویب و ابلاغ خواهد شد. وی درباره وضعیت مناطق حاشیه شهرمشهد در طرح جامع نیزاظهار کرد: برخی از مناطق حاشیه شهر مشهد که در طرح‌های قبلی داخل محدوده نبودند یا طرح نداشتند، در این طرح جامع مدنظر قرار گرفته و برای آن‌ها برنامه ریزی لازم شده است.
با اصل این اقدام مخالفیم
اما نماینده مردم طرقبه و چناران در مجلس شورای اسلامی با انتقاد از طرح جامع جدید مشهد می‌گوید: چه استانداری و چه مسئولان دیگر باید بر اساس قانون نظر بدهند، در قانون سال ۱۳۸۴ به تصریح آمده که مرز تقسیمات کشوری حاکم است یعنی حریم و محدوده هیچ شهری نمی‌تواند از مرز تقسیمات کشوری تجاوز کند. علت آن هم روشن است، نمی‌شود در شهرستانی که سیستم قضایی، انتظامی و فرمانداری دارد یک نفر از شهرستان دیگر بیاید و در شهرستان مجاور ساختمان سازی کند و مردم سردرگم باشند بنابراین همه چیز فقط در محدوده شهرستان تعریف می‌شود. «محمد دهقان» در گفت و گو با مهر با اشاره به ابلاغ مرزهای تقسیمات کشوری طرقبه شاندیز و مشهد در گذشته بیان می‌کند: محدوده و حریم شهر مشهد نمی‌تواند از این مرز عبور کند، اگر هم به دنبال تغییر آن هستند لازم است پیشنهاد خودشان را در مسیر قانونی برای بررسی مجدد به وزارت کشور ارائه دهند تا مرز تقسیمات کشوری تعیین شود و بعد حریم و محدوده را مشخص کنند. هرچند ما با اصل این تحرکات مخالفیم و این اقدام را نیز به دلیل آن که در مسیر خواست برخی شرکت‌های ساختمانی با اهداف سوء است، غلط می‌دانیم.
فرماندار بینالود: رعایت اسناد بالادستی ملاک عمل باشد
فرماندار بینالود (شهرستان طرقبه شاندیز) نیز در این باره می‌گوید: اجرای قانونی طرح جامع مشهد منوط به رعایت مرزهای تقسیمات کشوری شهرستان طرقبه شاندیز و اسناد بالادستی است. «سید حسن حسینی» در گفت‌وگو با مهر، می‌افزاید: در عین حال برای برون رفت از این مشکل، شهرستان آمادگی دارد در صورت رعایت و توجه به اسناد بالادستی و مشروط به این که نصاب شهرستان به لحاظ مساحت و جمعیت تحت تأثیر قرار نگیرد براساس صورت جلسات، پلاک روستایی چاهشک و شهرک صنعتی توس را که ارتباط و چسبندگی بیشتری با مشهد دارد با شرط این که پهنه‌های پیرامونی و دیگر پلاک‌های مجاور آن‌ها دارای کاربری غیر انتفاعی شود، به مشهد واگذار کند ولی این قید در همه توافقات بوده است که به دلیل وجود بیش از هزار واحد صنعتی در این ناحیه و غربی- شرقی بودن بادهای غالب باید تمامی پهنه‌های تحویلی به فضای سبز و غیرانتفاعی با حداقل بارگذاری تبدیل شود تا هم هویت اقلیمی و گردشگری طرقبه شاندیز حفظ شود و هم بادهای غالب، آلاینده‌های محیط زیست حاصل از فعالیت کارخانه‌های صنعتی را به مشهد منتقل نکند.
هنوز افتراقاتی وجود دارد
دکتر «هادی مهدی نیا» رئیس کمیسیون عمران و شهرسازی شورای شهر مشهد هم در این باره توضیحاتی ارائه می‌کند. مهدی نیا در گفت‌وگو با «خراسان رضوی»، یکی از مشکلات طرح جامع مشهد را حریم و محدوده شهر می‌داند و می‌گوید: درباره مرز شهرستان طرقبه شاندیز با مشهد افتراقاتی وجود دارد و هنوز هم آن چه در طرح جامع وجود دارد، با تقسیمات وزارت کشور یکسان نیست و دارای تعارضاتی است. عضو شورای شهر مشهد تصریح می‌کند: به عنوان مثال برخی مشکلات از جمله ترافیک اواخر هفته در مسیر طرقبه شاندیز به دلیل توسعه نیافتگی این محدوده است چون این محدوده قفل و فریز شده است، بنابراین باید مجموعه استان با وزارت کشور و شورای عالی، کاری انجام دهند که بدون تعارض باشد.
چاره‌ای نداریم، باید طرح جامع را بپذیریم
مهدی نیا می‌گوید: براساس ماده 99 قانون، شهرداری‌ها مسئول نگهداری پهنه‌های حریم شهربه عنوان اراضی ذخیره شده برای آینده هستند و موظفند براساس مصوبات طرح جامع،پهنه بندی کاربری‌های اراضی حریم را به سه شکل ممنوع، مشروط یا مجاز انجام دهند. وی می‌افزاید: با وجود انتقاداتی که طی 10-15 سال اخیر به طرح‌های جامع وجود داشته، محصول نهایی در طرح جامع جدید تغییری نکرده است و دلیل آن، ایرادهای موجود در قانون نحوه تهیه طرح‌های توسعه شهری است که باید رفع شود. وی تصریح می‌کند: در هر صورت از این گریزی نداریم و باید آن را بپذیریم.
اراضی بین مشهد و طرقبه شاندیز بلاتکلیف نیست
اما دکتر اخوان عبداللهیان مدیر کل راه و شهرسازی خراسان رضوی دراین باره می‌گوید: حریم شهر، اراضی جدایی ناپذیر محدوده توسعه شهر هستند که باید حفاظت شوند و همان گونه که از نام آن پیداست، هر گونه ساخت و ساز و صدور مجوزی در آن حرمت دارد، به عبارتی با طرح جامع جدید برای حفاظت از اراضی که به دلیل مجاورت با کلان شهر و ییلاقات منطقه در معرض توسعه ناخواسته قرار دارند، حریم مشهد در غرب با شهرهای طرقبه شاندیز و گلبهار موزاییک شده، یعنی به یکدیگر متصل شده است و نقطه‌ای بین آن‌ها وجود ندارد که بلا تکلیف باشد.
حریم با هماهنگی استان تعیین و ابلاغ شده است
وی می‌افزاید: همان گونه که دکتر دهقان نماینده مردم طرقبه شاندیزدر مجلس بیان کرده، پهنه‌های فوق، کمربند سبز و مناطق حفاظتی هستند. حریم شهر مشهد در بخش غرب و در مجاورت شهرستان طرقبه شاندیز براساس تصمیم‌های گرفته شده در استان و هماهنگی قبلی صورت گرفته، تعیین و ابلاغ شده و مازاد بر آن، تصمیم جدیدی گرفته نشده است. وی تاکید می‌کند: درباره حریم فعلی توافقات لازم قبلا صورت گرفته است و قرار نیست مازاد بر آن اتفاقی بیفتد.
بلاتکلیفی مرز شهرها باعث سوء استفاده‌های فراوان شده است
مدیر کل راه و شهرسازی به آسیب‌های بلاتکلیفی مرزمحدوده و حریم شهر مشهد با شهرستان طرقبه شاندیز نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: بلاتکلیفی اراضی یاد شده طی سال‌های قبل متاسفانه باعث سوءاستفاده‌های فراوان و شدت گرفتن تخلفات در این اراضی شده است. وی درباره ضرورت حفاظت از این محدوده در قالب حریم گفت: با توجه به این که محدوده یاد شده به لحاظ زیست محیطی و کالبدی اهمیت بسیاری دارد باید از آن حفاظت جدی شود،این حفاظت هر چند مستلزم صرف نیروست اما ضرورت بسیار مهمی تلقی می‌شود و نبود صیانت جدی از این مناطق، مشکلات زیادی را ایجاد خواهد کرد،امیدواریم با اراده جدی در مدیریت حاضر شهرمشهد و عزم جدی که در نماینده محترم مردم در طرقبه شاندیز وجود دارد، هدف اصلی تعیین تکلیف حریم‌های شهری یعنی حفاظت از مناطق فوق به نحو احسن عملیاتی شود. اخوان عبداللهیان به این نکته نیز اشاره می‌کند که اصلاح مرز تقسیمات کشوری برای توافقات یاد شده، از سوی مراجع مربوط در حال پیگیری است.
باید با شفافیت و قانون مداری طرح‌های تفصیلی را تصویب کنیم
مدیر کل راه و شهرسازی، نهایی شدن طرح جامع را اقدامی مثبت ارزیابی و تصریح می‌کند: اقدام شورای شهر و شهرداری جدید در رونمایی از طرح جامع و شروع به اجرای آن با هدف احقاق حقوق شهروندی، ارزشمند بود و اکنون برای اولین بار پس از انقلاب با هماهنگی شورا، شهرداری و کمیسیون ماده 5 و با اتکا به تمامی توان کارشناسی موجود، طرح‌های تفصیلی جدید را بر اساس طرح جامع سوم جدید شهر، تهیه و مصوب خواهیم کرد. معتقدم باید با شفافیت و قانون مداری، برنامه‌ای متناسب با شرایط روز تهیه و تصویب کنیم.
راهبردهای طرح جامع سوم
دبیر کمیسیون ماده 5 استان درباره راهبردهای لحاظ شده در طرح جامع مشهد نیز می‌گوید: تعیین حدود توسعه شهر، کاهش نابرابری میان شرق توسعه نیافته و غرب توسعه یافته در شهر مشهد، ایجاد زمینه برای توسعه چند هسته‌ای در شهر، برنامه ریزی برای ارائه خدمات برتر و نوین در شهر واحیای فضاهای شهری در قالب محورهای مختلط عملکردی و کانون‌های توسعه‌ای از جمله راهبردهای این طرح است.